Tất tần tật về bệnh phụ khoa: các bệnh thường gặp, triệu chứng và cách phòng ngừa

Bệnh phụ khoa là vấn đề sức khỏe mà nhiều phụ nữ phải đối mặt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Thống kê cho thấy, 7 trên 10 phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh nhưng thường bỏ qua những dấu hiệu đầu tiên. Trong bài viết này, Nhà Thuốc Bảo Châu sẽ cung cấp thông tin chi tiết về dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa bệnh phụ khoa, giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.

Bệnh phụ khoa là gì?

Bệnh phụ khoa là thuật ngữ dùng để chỉ các bệnh lý ảnh hưởng đến hệ sinh sản của phụ nữ, bao gồm các cơ quan như tử cung, buồng trứng, ống dẫn trứng, âm đạo và cơ quan sinh dục ngoài. Đây là nhóm bệnh mà hầu như mọi phụ nữ đều có thể gặp phải ít nhất một lần trong đời, từ những vấn đề nhẹ nhàng đến các tình trạng nghiêm trọng hơn.

Các bệnh phụ khoa không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, mà còn tác động lớn đến chức năng tình dục và chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, các bệnh phụ khoa có thể dẫn đến vô sinh, rối loạn nội tiết, hoặc thậm chí đe dọa tính mạng trong những trường hợp nặng.

Việc nâng cao nhận thức về bệnh phụ khoa là điều vô cùng quan trọng, giúp phụ nữ chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe bản thân. Nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp ngăn ngừa hậu quả nghiêm trọng, đồng thời duy trì sức khỏe toàn diện.

Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về các bệnh phụ khoa thường gặp trong phần tiếp theo để trang bị thêm kiến thức cho chính mình.

Các Bệnh Phụ Khoa Thường Gặp

Các bệnh phụ khoa rất đa dạng và có thể ảnh hưởng đến phụ nữ ở nhiều độ tuổi và giai đoạn khác nhau trong cuộc đời. Để hiểu rõ hơn về tác động của những bệnh lý này, hãy cùng tìm hiểu chi tiết từng loại bệnh phụ khoa thường gặp dưới đây.

Đau bụng kinh mức độ nặng (Dysmenorrhea)

Đau bụng kinh nặng là tình trạng đau ở vùng bụng dưới xảy ra trong kỳ kinh nguyệt, thường đi kèm cảm giác co thắt hoặc quặn thắt. Có hai loại chính: đau bụng kinh nguyên phát và đau bụng kinh thứ phát. Đau bụng kinh nguyên phát thường gặp ở các bạn gái trẻ, không liên quan đến bệnh lý, và có thể giảm dần sau khi sinh con. Trong khi đó, đau bụng kinh thứ phát xảy ra do các bệnh lý như viêm nhiễm vùng chậu, lạc nội mạc tử cung, hoặc u xơ tử cung.

Triệu chứng:

• Đau quặn hoặc co thắt vùng bụng dưới, có thể lan xuống lưng hoặc đùi.
• Đau xuất hiện ngay trước hoặc trong ngày đầu của kỳ kinh nguyệt.
• Đối với đau thứ phát:
  • Đau âm ỉ kéo dài, thường xảy ra trước kỳ kinh 3-5 ngày và giảm khi máu kinh bắt đầu ra.

Điều trị:

• Nghỉ ngơi, giữ ấm vùng bụng và tránh căng thẳng.
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn như ibuprofen hoặc mefenamic acid.
• Nếu đau kéo dài hoặc nghiêm trọng, nên thăm khám để xác định và điều trị nguyên nhân cụ thể.

Vô Kinh (Amenorrhea)

Vô kinh là tình trạng phụ nữ không có kinh nguyệt, được chia thành hai loại chính: sinh lý và bệnh lý. Vô kinh sinh lý là hiện tượng bình thường xảy ra trước tuổi dậy thì, trong thời kỳ mang thai, cho con bú hoặc sau mãn kinh. Trong khi đó, vô kinh bệnh lý thường liên quan đến các vấn đề sức khỏe, gồm vô kinh nguyên phát (chưa từng có kinh nguyệt) và vô kinh thứ phát (mất kinh nguyệt trong ít nhất 6 tháng sau khi từng có chu kỳ bình thường).

Nguyên nhân chính của vô kinh bệnh lý và các triệu chứng:

• Vô kinh ẩn: Máu kinh không thể thoát ra do tắc nghẽn ở đường sinh dục, chẳng hạn do màng trinh không thủng. Do đó dù người bệnh có các triệu chứng của kỳ kinh (đau bụng dưới, căng tức) nhưng không thấy máu kinh.
• Vô kinh nguyên phát: Không có kinh nguyệt đến tuổi 16, nguyên nhân có thể do bất thường bẩm sinh (không có tử cung hoặc âm đạo), rối loạn nhiễm sắc thể (hội chứng Turner), hoặc rối loạn nội tiết.
• Vô kinh thứ phát: Mất kinh nguyệt trong ít nhất 6 tháng sau khi từng có chu kỳ kinh nguyệt bình thường, thường do các nguyên nhân như stress, suy giáp, PCOS, hoặc rối loạn dinh dưỡng. Người bệnh có thể kèm theo rụng tóc, mệt mỏi, hoặc tăng/giảm cân bất thường.

Điều trị:
Tùy thuộc vào nguyên nhân, việc điều trị có thể bao gồm thay đổi lối sống, bổ sung hormone, hoặc can thiệp y khoa. Nếu gặp tình trạng vô kinh kéo dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Hội Chứng Buồng Trứng Đa Nang (PCOS)

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là một rối loạn nội tiết phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ trẻ. Hội chứng này thường liên quan đến lối sống căng thẳng, ít vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh. PCOS đặc trưng bởi việc buồng trứng sản xuất quá nhiều testosterone, gây ra các triệu chứng như rối loạn kinh nguyệt, rậm lông và béo phì. Buồng trứng của bệnh nhân thường có nhiều nang nhỏ (trên 12 nang) với kích thước từ 2-9 mm.

Triệu chứng:

• Tăng cân, đặc biệt béo tập trung ở vùng bụng.
• Rối loạn kinh nguyệt, bao gồm chu kỳ không đều hoặc vô kinh.
• Rậm lông trên mặt, ngực, hoặc bụng.
• Mụn trứng cá dai dẳng và khó điều trị.
• Vô sinh hoặc khó thụ thai.
• Có thể đi kèm kháng insulin, tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Điều trị:
Việc điều trị PCOS phụ thuộc vào tình trạng cụ thể của mỗi bệnh nhân:

• Thay đổi lối sống, bao gồm giảm cân, ăn uống lành mạnh và tập luyện đều đặn như yoga hoặc thể dục.
• Sử dụng thuốc để kiểm soát triệu chứng như kinh nguyệt không đều hoặc mụn trứng cá.
• Trong trường hợp vô sinh, có thể cần đến các phương pháp hỗ trợ sinh sản như kích thích rụng trứng.

U Xơ Tử Cung (Fibroids)

U xơ tử cung là khối u lành tính phổ biến ở tử cung, xuất hiện do sự phát triển bất thường của các mô cơ tử cung. Đây là loại u thường gặp nhất ở phụ nữ, đặc biệt trong độ tuổi từ 35-45. Khoảng 20% phụ nữ trong độ tuổi 30 có thể mắc u xơ, và tỷ lệ này cao hơn ở những người chưa từng sinh con. Mặc dù hầu hết các trường hợp không gây triệu chứng, nhưng một số phụ nữ vẫn gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Triệu chứng:

• Rong kinh, kinh nguyệt kéo dài hoặc ra nhiều máu.
• Kinh nguyệt không đều, kèm đau bụng kinh.
• Đau hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới hoặc vùng chậu.
• Vô sinh hoặc gặp khó khăn trong việc thụ thai.
• Đau khi quan hệ tình dục.
• Tái phát tình trạng sảy thai hoặc sinh non.
• Bụng có cảm giác to hơn bình thường do khối u.

Điều trị:
Điều trị u xơ tử cung phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Trong nhiều trường hợp, phương pháp phẫu thuật như cắt bỏ u xơ hoặc cắt tử cung được áp dụng. Đối với các trường hợp nhẹ hơn, bác sĩ có thể đề xuất theo dõi hoặc sử dụng thuốc kiểm soát triệu chứng.

Lạc Nội Mạc Tử Cung (Endometriosis)

Lạc nội mạc tử cung xảy ra khi lớp nội mạc tử cung – lớp mô lót bên trong tử cung – phát triển ở những vị trí bất thường như buồng trứng, ống dẫn trứng, hoặc thậm chí ngoài vùng chậu. Hiện tượng này có thể gây viêm, đau đớn và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Nguyên nhân chưa được hiểu rõ, nhưng có thể liên quan đến rối loạn miễn dịch, di truyền, hoặc dòng máu kinh chảy ngược.

Triệu chứng:

• Đau bụng kinh dữ dội, đặc biệt là trước và trong kỳ kinh.
• Đau khi quan hệ tình dục.
• Chảy máu kinh nhiều hoặc chảy máu bất thường giữa các kỳ kinh.
• Vô sinh hoặc khó thụ thai.
• Các triệu chứng khác trong kỳ kinh như buồn nôn, tiêu chảy, táo bón, và mệt mỏi.

Điều trị:
Việc điều trị lạc nội mạc tử cung tập trung vào giảm đau và cải thiện khả năng sinh sản:

• Thuốc giảm đau: Giúp kiểm soát cơn đau do viêm nhiễm phụ khoa.
• Liệu pháp hormone: Bao gồm thuốc tránh thai, thuốc chỉ chứa progestin, hoặc Danazol để làm chậm sự phát triển của mô lạc nội mạc tử cung.
• Phẫu thuật bảo tồn: Loại bỏ các mô lạc nội mạc tử cung trong các trường hợp nghiêm trọng hoặc khi thuốc không hiệu quả.
• Hỗ trợ sinh sản: Áp dụng với phụ nữ bị vô sinh do lạc nội mạc tử cung.
• Phẫu thuật cắt tử cung: Được xem là biện pháp cuối cùng trong các trường hợp nặng, nhưng sẽ loại bỏ khả năng mang thai.

Bệnh Viêm Vùng Chậu (Pelvic Inflammatory Disease – PID)

Bệnh viêm vùng chậu là tình trạng nhiễm trùng và viêm ở các cơ quan sinh dục trên, bao gồm tử cung, ống dẫn trứng, buồng trứng và vùng chậu. Đây là bệnh lý nguy hiểm, thường xảy ra ở phụ nữ trẻ trong độ tuổi sinh sản, gây ra bởi vi khuẩn lây truyền qua đường tình dục hoặc từ các thiết bị y tế như dụng cụ tử cung (IUCD). Các yếu tố nguy cơ bao gồm nhiều bạn tình, tiền sử mắc PID, hoặc sống trong khu vực có tỷ lệ cao bệnh lây qua đường tình dục.

Triệu chứng:

• Đau bụng dưới hoặc vùng chậu kéo dài.
• Sốt, mệt mỏi, và đau đầu.
• Chảy máu âm đạo bất thường, thường không theo chu kỳ.
• Đau khi quan hệ tình dục.
• Dịch âm đạo có màu hoặc mùi bất thường.

Điều trị:
Bệnh được điều trị chủ yếu bằng liệu pháp kháng sinh. Trong trường hợp nghiêm trọng, có thể cần nhập viện hoặc phẫu thuật để ngăn ngừa biến chứng. Điều quan trọng là thăm khám sớm nếu có dấu hiệu bất thường để bảo vệ sức khỏe sinh sản.

Viêm Âm Đạo (Vaginitis)

Viêm âm đạo là tình trạng viêm nhiễm ở âm đạo, phổ biến ở phụ nữ trong mọi độ tuổi. Nguyên nhân chính là mất cân bằng hệ vi sinh vật tự nhiên trong âm đạo, nhiễm nấm Candida, vi khuẩn, hoặc ký sinh trùng Trichomonas. Ở trẻ em, viêm âm đạo có thể xảy ra do thiếu estrogen, làm giảm cơ chế bảo vệ tự nhiên của âm đạo.

Triệu chứng:

• Dịch âm đạo bất thường:
  • Loãng, màu vàng xanh, có mùi hôi (do Trichomonas).
  • Dạng bã đậu, màu trắng đục, dễ bám vào thành âm đạo (do nấm Candida).
• Ngứa hoặc kích ứng vùng âm hộ và âm đạo.
• Đau hoặc rát khi tiểu tiện.
• Đau khi quan hệ tình dục.

Điều trị:

• Viêm âm đạo do Trichomonas: Dùng metronidazol 200mg ba lần mỗi ngày trong 1 tuần.
• Viêm âm đạo do nấm Candida: Sử dụng kem hoặc viên đặt âm đạo chứa nystatin, clotrimazole, hoặc miconazole liên tục trong 2 tuần.

Điều trị kịp thời và duy trì vệ sinh cá nhân là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa và cải thiện viêm âm đạo, đồng thời giảm nguy cơ tái phát.

Các vấn đề liên quan đến mãn Kinh (Menopause)

Mãn kinh là giai đoạn đánh dấu sự chấm dứt kinh nguyệt vĩnh viễn ở phụ nữ, xảy ra do buồng trứng ngừng hoạt động. Tình trạng này thường xuất hiện trong độ tuổi từ 45-55 và được xác định khi kinh nguyệt ngừng liên tiếp trong 12 tháng mà không có bất kỳ nguyên nhân bệnh lý nào khác. Sự suy giảm hormone estrogen là yếu tố chính gây ra những thay đổi lớn về sinh lý và sức khỏe.

Triệu chứng:

• Triệu chứng điển hình:
  • Cơn bốc hỏa (hot flushes): Cảm giác nóng đột ngột kèm theo đổ mồ hôi nhiều.
• Các triệu chứng khác:
  • Đau khi quan hệ tình dục và giảm ham muốn tình dục.
  • Nhiễm trùng âm đạo, khô rát âm đạo.
  • Tiểu khó, tiểu không kiểm soát, hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát.
  • Giảm mật độ xương, tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.
  • Nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng cao.

Điều trị:

• Triệu chứng âm đạo: Sử dụng liệu pháp hormone tại chỗ (topical hormonal therapy), giúp giảm khô rát và nhiễm trùng âm đạo với ít tác dụng phụ hơn.
• Triệu chứng vận mạch (bốc hỏa):
  • Áp dụng liệu pháp hormone toàn thân (systemic HT) theo hướng dẫn nghiêm ngặt, sử dụng liều thấp nhất và trong thời gian ngắn nhất có thể.
  • Theo dõi chặt chẽ để tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng như huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc nguy cơ ung thư vú.

Mãn kinh là giai đoạn tự nhiên nhưng có thể gây ra nhiều khó chịu và rủi ro sức khỏe. Việc chăm sóc và điều trị phù hợp sẽ giúp phụ nữ vượt qua thời kỳ này một cách nhẹ nhàng và duy trì chất lượng cuộc sống tốt.

Khí Hư (Leucorrhea)

Khí hư là hiện tượng tiết dịch âm đạo tự nhiên nhưng xảy ra với số lượng quá mức. Dịch trắng thường không có mùi, không gây ngứa ngáy hay kích ứng, và không mang tính chất nhiễm trùng. Nguyên nhân của khí hư gồm nguyên nhân sinh lý và bệnh lý.

Nguyên nhân sinh lý bao gồm:

• Giai đoạn dậy thì.
• Thời điểm rụng trứng hoặc gần chu kỳ kinh nguyệt.
• Trong thời kỳ mang thai hoặc khi có kích thích tình dục.

Nguyên nhân bệnh lý bao gồm:

• Sa tử cung.
• Tử cung ngả sau.
• Viêm vùng chậu mạn tính.
• Sử dụng thuốc tránh thai đường uống.

Đau Khi Quan Hệ Tình Dục (Dyspareunia)

Đau khi quan hệ tình dục (dyspareunia) là tình trạng quan hệ tình dục gây khó chịu hoặc đau đớn, thường ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và mối quan hệ của phụ nữ. Nguyên nhân có thể bao gồm các vấn đề về cấu trúc (như âm đạo hẹp hoặc màng trinh dày), nhiễm trùng (viêm âm đạo, nhiễm trùng âm hộ), hoặc các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung và viêm vùng chậu.

Triệu chứng:

• Cảm giác đau hoặc khó chịu khi giao hợp, có thể ở âm đạo, vùng chậu, hoặc bụng dưới.
• Đau có thể xảy ra ngay khi bắt đầu hoặc trong suốt quá trình quan hệ tình dục.

Điều trị:

• Tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, có thể cần điều trị bằng thuốc, liệu pháp hormone, hoặc can thiệp y khoa.
• Giáo dục giới tính và tư vấn tâm lý cho cả hai vợ chồng giúp cải thiện giao tiếp và giảm căng thẳng khi quan hệ.

Nhận biết được các bệnh phụ khoa thường gặp là bước đầu tiên trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản. Tuy nhiên, để chủ động hơn trong việc chăm sóc bản thân, việc hiểu rõ triệu chứng cảnh báo cần lưu ý là điều không thể bỏ qua.

Triệu Chứng Cảnh Báo Cần Lưu Ý

Sức khỏe phụ khoa đóng vai trò quan trọng đối với phụ nữ, và việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh phụ khoa là yếu tố then chốt để ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Một số triệu chứng, dù nhẹ, cũng có thể là biểu hiện của các bệnh phụ khoa nguy hiểm, như vô sinh hoặc ung thư cổ tử cung. Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào dưới đây, hãy thăm khám bác sĩ ngay:

• Kinh nguyệt đến quá sớm, quá muộn hoặc không đều.
• Chảy máu âm đạo bất thường trong kỳ kinh, giữa các kỳ kinh, hoặc sau khi quan hệ tình dục.
• Đau vùng chậu không liên quan đến đau bụng kinh.
• Dịch âm đạo tăng tiết, có mùi hôi hoặc màu sắc bất thường như xanh, vàng, hoặc nâu.
• Ngứa, sưng đỏ vùng âm đạo.
• Cảm giác đau rát khi đi tiểu hoặc khi quan hệ tình dục.
• Xuất hiện khối u hoặc cục bất thường ở vùng sinh dục.

Nhận biết và điều trị sớm các dấu hiệu bệnh phụ khoa không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản mà còn nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phương Pháp Chẩn Đoán Bệnh Phụ Khoa

Việc chẩn đoán chính xác các bệnh phụ khoa đòi hỏi sự cẩn trọng và tỉ mỉ. Quy trình thường bắt đầu bằng việc khai thác bệnh sử chi tiết để hiểu rõ triệu chứng và tiền sử sức khỏe của bệnh nhân. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành các bước khám lâm sàng và xét nghiệm sàng lọc cần thiết.

Khám lâm sàng:

• Khám vú để phát hiện bất thường như khối u.
• Khám bụng để kiểm tra đau hoặc khối u ở vùng chậu.
• Khám vùng chậu, bao gồm kiểm tra bộ phận sinh dục ngoài, âm đạo, cổ tử cung và thăm trực tràng nếu cần thiết.

Xét nghiệm sàng lọc:

• Phết tế bào cổ tử cung (Pap smear): Lấy mẫu tế bào từ cổ tử cung để kiểm tra nguy cơ ung thư cổ tử cung hoặc phát hiện các tổn thương sớm.
• Các xét nghiệm bổ sung có thể được thực hiện để phát hiện bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Việc thăm khám định kỳ và tuân thủ lịch sàng lọc là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe phụ khoa một cách toàn diện.

Cách Phòng Ngừa Bệnh Phụ Khoa

Việc chăm sóc và bảo vệ sức khỏe phụ khoa không nhất thiết phải sử dụng những biện pháp phức tạp. Dưới đây là các cách đơn giản nhưng hiệu quả giúp bạn ngăn ngừa các bệnh phụ khoa thường gặp và duy trì hệ sinh sản khỏe mạnh:

• Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, và kiểm soát cân nặng để giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Khám phụ khoa định kỳ: Thăm khám bác sĩ phụ khoa ít nhất một lần mỗi năm, hoặc thường xuyên hơn nếu bạn có vấn đề sức khỏe.
• Giữ vệ sinh cá nhân: Rửa vùng kín bằng nước sạch, tránh sử dụng các sản phẩm vệ sinh có hóa chất gây kích ứng.
• Bảo vệ khi quan hệ tình dục: Sử dụng bao cao su để ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs).
• Lưu ý sau mãn kinh: Chú ý bất kỳ dấu hiệu chảy máu bất thường nào sau mãn kinh và thăm khám ngay khi phát hiện.
• Tập luyện cơ sàn chậu: Thực hiện bài tập Kegel thường xuyên để tăng cường cơ sàn chậu, ngăn ngừa sa tử cung và tiểu không kiểm soát.

Áp dụng các biện pháp này không chỉ giúp ngăn ngừa các bệnh phụ khoa thường gặp mà còn duy trì sức khỏe tổng thể, đảm bảo chất lượng cuộc sống tốt hơn.

Bệnh phụ khoa là vấn đề sức khỏe quan trọng mà mọi phụ nữ cần chú ý. Nhận biết sớm các dấu hiệu và thực hiện các biện pháp phòng ngừa như duy trì lối sống lành mạnh và khám phụ khoa định kỳ sẽ giúp bảo vệ sức khỏe toàn diện. Theo dõi các bài viết từ Nhà Thuốc Bảo Châu để cập nhật thêm kiến thức hữu ích cho sức khỏe của bạn!

Tài liệu tham khảo: 

1. Bernardi, M., Lazzeri, L., Perelli, F., Reis, F. M., & Petraglia, F. (2017). Dysmenorrhea and related disorders. F1000Research, 6, 1645. https://doi.org/10.12688/f1000research.11682.1
2. Wenzel, L., Donnelly, J. P., Fowler, J. M., Habbal, R., Taylor, T. H., Aziz, N. M., & Cella, D. (2002). Resilience, reflection, and residual stress in ovarian cancer survivorship: A gynecologic oncology group study. Psycho-Oncology, 11(6), 459-473. https://doi.org/10.1002/pon.567
3. Medindia. (n.d.). Ten most common gynecological problems every woman must know. https://www.medindia.net/health/conditions/ten-most-common-gynecological-problems-every-woman-must-know.htm